Στην περιοχή της Αγίας Παρασκευής, απέναντι ακριβώς από την ομώνυμη εκκλησία δεσπόζει επιβλητικό το ενετικό κτίριο του Βαΐλου. Πρόκειται για ένα σπάνιο αρχιτεκτονικό οίκημα καθώς συνδυαζει ενετική και οθωμανική αρχιτεκτονική.
Το κτίριο του Βαΐλου είναι γνωστό στις μέρες μας ως «οικία του Βάϊλου». Ο όρος βαΐλος προέρχεται από το λατινικό bajulus, που κατά λέξη σήμαινε αχθοφόρος, ενώ μεταφορικά το δημόσιο άντρα, αυτόν, δηλαδή, που επωμίζεται τα βάρη δημόσιων υποθέσεων.
Με την τελευταία αυτή έννοια, έφτασε να σημαίνει τον επιμελητή και κατόπι τον υπεύθυνο για τη φροντίδα μικρών παιδιών, τον παιδαγωγό. Κατά την εποχή της φραγκοκρατίας ο όρος βάιλος αντιπροσώπευε το αξίωμα του επιστάτη, ενώ στις αρχές της τουρκοκρατίας τον πρόξενο.
Το 1204 η Χαλκίδα άλλαξε χέρια και από την κυριαρχία των Φράγκων πέρασε στους Βενετούς όπου παρέμεινε μέχρι και το 1470, οπότε και καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς και το Μεχμέτ το Β. Ο Βαΐλος ήταν ο Ενετός άρχοντας της πόλης της Χαλκίδας – Νεγρεπόντε όπως το ονόμαζαν οι Ενετοί – ο οποίος διοριζόταν απευθείας από την γερουσία της Βενετίας. Ο τελευταίος Βαΐλος της Χαλκίδας ήταν ο Πάολο Ερίτσο (Paolo Erizzo), ο οποίος βρήκε τραγικό θάνατο δια πριονισμού από το Μεχμέτ το Β΄ μετά την κατάληψη της Χαλκίδας από τους Οθωμανούς.
Η οικία του Βαΐλου στη Χαλκίδα είναι ένα διώροφο κτήριο, στο οποίο σήμερα διακρίνουμε τρεις οικοδομικές φάσεις: την ενετική, την τουρκική και τη νεοκλασσική. Στην πρώτη οικοδομική του φάση, αυτή της Ενετοκρατίας ανήκει η νότια πτέρυγα, η οποία υπολογίζεται ότι χτίστηκε το 1450 και η οποία περιλαμβάνει μία ισόγεια τοξωτή στοά, τη loggia, και μία αίθουσα στον όροφο, που έβλεπαν και τα δύο προς τη μεγάλη πλατεία της Αγίας Παρασκευής. Το βορειότερο τμήμα του πιθανολογείται ότι κτίστηκε τον 18ο αιώνα.
Το κτίριο του Βαϊλου σε συνδυασμό με την επιβλητική τρίκλιτη βασιλική (της σημερινής Αγίας Παρασκευής) και τη μεγάλη πλατεία που δημιουργείται ανάμεσα τους, εντάσσονται στο πλαίσιο ενός μεγαλόπνοου σχεδίου ανοικοδόμησης που εφάρμοσαν στη Χαλκίδα οι Βενετοί, όταν πια εδραίωσαν οριστικά την κυριαρχία τους στην πόλη, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου διοικητικού, θρησκευτικού, και εμπορικού κέντρου, το οποίο θα ήταν σε άμεση επαφή και με το λιμάνι στο Βούρκο. Την επόμενη περίοδο, αυτή της Τουρκοκρατίας, η οικία Βαϊλου χρησιμοποιήθηκε αδιάκοπα, ως κατοικία πια, χρήση που κράτησε μέχρι και τον 20ο αιώνα με αποτέλεσμα να δεχθεί σημαντικές επεμβάσεις, κυρίως στο εσωτερικό.
Το κτίριο κατά τις διάφορες περιόδους τροποποιούταν ανάλογα, ώστε να συμβαδίζει με τις επιταγές της κάθε εποχής και τις χρήσεις που ήθελαν να του δώσουν.
Μορφή του κτιρίου
Μετά από καθαίρεση των κονιαμάτων και των μεσότοιχων του 19ου αιώνα αποκαλύφθηκε ένα διώροφο κτίσμα, ενιαίας κατασκευής και με τρόπο δόμησης όμοιο προς αυτό της βασιλικής του 13ου αιώνα, με στοά στο ισόγειο και μεγάλη αίθουσα στον όροφο, στην οποία οδηγούσε κλιμακοστάσιο κατεστραμμένο σήμερα. Λείψανα τοιχοποιίας αποδεικνύουν ότι το κτίριο προεκτεινόταν προς τα δυτικά, αλλά κυρίως προς τα βόρεια. Θεωρώντας εύλογο ότι παρόμοια στοά πρέπει να υπήρχε προς βορρά, προκύπτει ότι το κτίσμα είχε κάτοψη σχήματος Π με μορφή στοάς που περιέκλειε την πλατεία, ενώ το νότιο διατηρούμενο σκέλος, είχε και μια μικρή προσθήκη προς τα δυτικά. Η βόρεια πτέρυγα του κτιρίου προφανώς ενσωματωμένη σε ανακατασκευές της τουρκοκρατίας. Στοιχείο που πείθει για την ταύτιση είναι η γεωμετρική ασσυμετρία της διατηρούμενης σήμερα στοάς. Ο δυτικός της τοίχος είναι παράγωνος και προεκτεινόμενος ταυτίζεται με τον αντίστοιχο τοίχο αυτού του κτίσματος.
Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο της Ενετικής εποχής του κτιρίου Βαΐλου είναι και το έμβλημα του Λέοντα του Αγίου Μάρκου που κοσμεί την είσοδο του κτιρίου.
Το λιοντάρι του Αγίου Μάρκου αντιπροσωπεύει τον ευαγγελιστή Άγιο Μάρκο, πολιούχο της Βενετίας. Ο Ευαγγελιστής αυτός συμβολίζεται και αγιογραφείται με λέοντα (το βασιλιά των ζώων), το δεύτερο από τα ζώα της προφητείας. Ο συμβολισμός αυτός αναφέρεται στο Μάρκο, είτε διότι το Ευαγγέλιο του αρχίζει με τη διαβίωση του Προδρόμου Ιωάννου στις ερήμους, όπου ζουν οι λέοντες, είτε διότι κύριο χαρακτηριστικό του Ευαγγελίου του είναι ἡ βασιλεία του Χριστού καθώς και το ζώο αυτό είναι βασιλικό.
Ο Λέοντας του Αγίου Μάρκου συναντάται σε διάφορες μορφές και παραλλαγές με αντίστοιχους συμβολισμούς. Στις πιο χαρακτηριστικές από αυτές συμπεριλαμβάνει ένα ευαγγέλιο (κλειστό ή ανοιχτό) και ένα ξίφος, ενώ υπάρχουν απεικονίσεις που τα μπροστινά πόδια ακουμπούν στο έδαφος και συναντώνται συχνότερα σε πόλεις με ποτάμι ή κοντά στο νερό με αναφορά στην ισορροπημένη δύναμη της Βενετίας σε στεριά και θάλασσα.
Από τις εργασίες αναστήλωσης ακόμα βρέθηκε εκτός από το ένα δοκάρι που φαινόταν ακόμα ένα δοκάρι το οποίο ήταν ενσωματωμένο σε ένα τοίχο που γκρεμίστηκε. Τα δοκάρια αυτά έχουν την ονομασία φουρούσια. Φουρούσια είναι τα στηρίγματα τα ξυλόγλυπτα, αυτά τα στηρίγματα που έχουν αποκάτω τα νεοκλασικά μπαλκόνια. Αυτά τα 2 φουρούσια λοιπόν που φαίνονται είναι παρόμοια με αυτά της Αγίας Παρασκευής. Η μορφή των δοκαριών δείχνει ότι ήταν ένα ενετικό γοτθικό πάτωμα τύπος κατασκευαστικός που χρησιμοποιούνταν στη Βενετία από το 1300 περίπου μέχρι το 1450.
Επίσης σε ένα επίπεδο πιο πάνω σώζονται τα δοκάρια ολόκληρου του πατώματος, τα οποία αντιστοιχούν σε μία τεχνολογία που στη Βενετία ήταν αμέσως επόμενη. Χρονολογικά θα μπορούσε να ήταν και μεταγενέστερο. Ακόμα το πάτωμα στο οποίο σώζονται τα 2 δοκάρια είναι ενετικό και είναι σε διάταξη ακριβώς ίδιο με το πάτωμα στο Palazzo Ducale στη Βενετία. Το πάτωμα του Pallazo Ducale έχει φτιαχτεί το 1430 και την ίδια εκείνη εποχή φτιάχτηκε και το πάτωμα στην οικία του Βαϊλου. Το γεγονός αυτό είναι από μόνο του αρκετά ενδιαφέρον καθώς ένα κτίριο στη Χαλκίδα έχει τόσο μεγάλη συγγένεια με το πιο σημαντικό δημόσιο κτίριο της ενετικής δημοκρατίας.
Ακολουθείστε μας στο Google News
