Δημήτρης Μυταράς, βιογραφικό

Παρά το ότι ήταν πολύ μικρός το 1940, η εμπειρία του πολέμου τον ωρίμασε και του έδωσε ένα σπάνιο μάθημα ζωής.

Όπως αναφέρει ο ίδιος σε συνέντευξη του στη Μάρα Χαρμαντά, «Άνθρωποι πεθαίνανε στον δρόμο… Ένας απλός τρόπος για να πεθάνεις ήταν από την πείνα. Από τότε εγώ έχω αποκτήσει και μια εμπειρία του τι σημαίνει να μην έχεις να φας. Γι’ αυτό δεν με πειράζει και πολύ. Μπορώ να ζήσω και με το «τίποτα». Ο πατέρας μου ο καημένος ήταν κουρέας. Εμείς σωθήκαμε τότε, γιατί παντρεύτηκε για δεύτερη φορά ο πατέρας μου.

Τη βιολογική μου μητέρα δεν τη γνώρισα. Πέθανε σε ηλικία 30 χρόνων όταν ήμουν τριών-τεσσάρων ετών . Μετά παντρεύτηκε πάλι ο πατέρας μου και έτυχε η δεύτερη μητέρα μου να είναι μια καταπληκτική γυναίκα, η οποία μας έσωσε, διότι ήταν η καταγωγή της από τον Άγιο Ιωάννη τον Ρώσο, τα Αχμέταγα ή το Προκόπι όπως το λένε και μπορέσαμε να  έχουμε κάποια τρόφιμα. Έχω καταγράψει σε ένα βιβλίο εκείνη την περίοδο του πολέμου, δηλαδή από το 1940-1941 μέχρι το τέλος και μπορώ να πω και μέχρι τον εμφύλιο περίπου. Είναι ιδιαίτερα συγκινητικά αυτά και νομίζω ότι με έχουν χαράξει».

«Ο τοίχος του σπιτιού είναι ο πρώτος καμβάς που έχει ένα παιδί στη διάθεσή του για να ζωγραφίσει. Σε όλα τα σπίτια μπορείτε να δείτε ζωγραφιές πάνω στους τοίχους».

Σπούδασε ζωγραφική στην ΑΣΚΤ (1953-1957) με δασκάλους τους Σ. Παπαλουκά και Γ. Μόραλη. Σπούδασε στη συνέχεια στο Παρίσι (1961-1964) με υποτροφία του Ι.Κ.Υ.  σκηνογραφία  στο  École Nationale des Arts Decoratifs και εσωτερική διακόσμηση στο École des Arts et Métiers με δάσκαλους τους F. Labisse και J. L Barrault.

Η πρώτη του ατομική έκθεση έγινε στην Αθήνα (1961, Ζυγός).

Το 1964 ανέλαβε τη διεύθυνση του εργαστηρίου εσωτερικού χώρου των Σχολών Δοξιάδη.

Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του και την επιστροφή του στην Αθήνα το 1964, ανέλαβε τη διεύθυνση του εργαστηρίου εσωτερικού χώρου των Σχολών Δοξιάδη.

Το 1969 διορίστηκε βοηθός στο Εργαστήριο Ζωγραφικής στην ΑΣΚΤ. Το 1975 εξελέγην καθηγητής του Α΄ εργαστηρίου ζωγραφικής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών Αθηνών, το 1977 εξελέγη τακτικός καθηγητής ενώ διετέλεσε Πρύτανης της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών το διάστημα  1983-1985.

Το 1978 όταν ο τότε δήμαρχος Χαλκίδας, Γιάννης Σπανός, έδωσε ώθηση στο όραμα του μεγάλου Έλληνα ζωγράφου, Δημήτρη Μυταρά, και της συζύγου του, Χαρίκλειας, να δημιουργήσουν ένα φυτώριο που θα «αναπνέει» η τέχνη και θα «μεταγγίζεται» στους νέους ανθρώπους στην πόλη που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Δημήτρης Μυταράς.

Ο ίδιος ο Δημήτρης Μυταράς δίδασκε στη Σχολή Καλών Τεχνών και λόγω περιορισμένου χρόνου το Εργαστήρι Τέχνης Χαλκίδας που άνοιξε τις πόρτες του το 1979 το ανέλαβε η σύζυγος του Χαρίκλεια.

Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο μεγάλος Χαλκιδέος εικαστικός, αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας, που έχουν βλάψει ανεπανόρθωτα την όρασή του.

Η μέγιστη τιμή και η πικρία του

Το 2008 εκλέγεται τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών. Την ίδια χρονιά όμως ξεκινά η περιπέτεια του σπουδαίου εικαστικού με την όραση του.

Μελανό σημείο η διαγραφή του από την Ακαδημία Αθηνών της οποίας μέλος είχε εκλεγεί μόλις το 2008. «Η απόφαση της Συγκλήτου να τεθεί στα μη ενεργά μέλη της, μου κοινοποιήθηκε στις 18/5/2010, δύο χρόνια αφότου είχα εκλεγεί και ενώ είχε προηγηθεί επιστολή μου με την οποία γνωστοποιούσα την ασθένειά μου, -οπτική νευροπάθεια-, που με ανάγκαζε να μπαινοβγαίνω στα  νοσοκομεία. Ακολούθησαν κι άλλες επιστολές με τις ιατρικές γνωματεύσεις της πάθησής μου από τη Σουηδία. Έλειψα περισσότερο από έναν χρόνο, δεν μπορούσα για λόγους υγείας να παραστώ στην Ολομέλεια και σύμφωνα με το καταστατικό της Ακαδημίας Αθηνών, η απουσία πάνω από ένα χρόνο άνευ αδείας, θεωρείται παραίτηση. Αρρώστησα από μια ασθένεια που σύμφωνα με τους γιατρούς, απαιτεί τις περισσότερες φορές, τέσσερα χρόνια για να θεραπευτεί. Τώρα η όρασή μου έχει βελτιωθεί αλλά η διαγραφή μου με τσάκισε ηθικά» όπως ο ίδιος είπε εκφράζοντας την πικρία του.

Ο Δημήτρης Μυταράς για την γενέτειρα του Χαλκίδα

Η πορεία του στην τέχνη

Ξεκίνησε την πορεία του στον εικαστικό χώρο μέσα από το σχέδιο, για να προχωρήσει αργότερα στην εφαρμογή και στην κατάκτηση του χρώματος. Στα έργα του το σχέδιο δεν είναι απλό δομικό στοιχείο της σύνθεσης, αλλά βασικό μέσο έκφρασης.

Αντίστοιχα, το χρώμα χρησιμοποιείται όχι ως μορφοποιό στοιχείο, αλλά ως εκφραστικό του κλίματος και της εσωτερικής ποιότητας του θέματος. Διαθέτοντας εξαίρετες σχεδιαστικές ικανότητες και όντας ευαίσθητος δέκτης των μηνυμάτων της πρωτοπορίας, δέχεται γόνιμες επιρροές από τα νεοτερικά ρεύματα και έχει διαμορφώσει προσωπικό και αναγνωρίσιμο εικαστικό ύφος.

Άξονες και προσδιοριστικά σημεία του έργου του παραμένουν η ελληνική εικαστική παράδοση, το φυσικό και το αστικό τοπίο, η καθημερινή πραγματικότητα και η επικαιρότητα, το πλήθος και το άτομο, ο άνθρωπος ως συμβατικό πρόσωπο ή ως συγκεκριμένη προσωπικότητα.

Η στροφή του προς τον κριτικό ρεαλισμό με χρήση φωτογραφικών ντοκουμέντων, περιορισμένη χρωματικότητα και πολιτικό περιεχόμενο, ήταν μια χαρακτηριστική φάση πρώιμης ζωγραφικής του, στα χρόνια της δικτατορίας.

Ωστόσο στη συνέχεια της πορείας του θα κυριαρχούσαν τα εξπρεσιονιστικά στοιχεία και το έντονο χρώμα. Στο μεγαλύτερο μέρος του έργου του τα θέματα είναι ανθρωποκεντρικά και συχνά προσωπογραφικά. Η αφαιρετική διάθεση, η ελευθερία της γραμμής και οι χρωματικές εντάσεις συνυπάρχουν με την οξύτητα της παρατήρησης, είτε πρόκειται για απεικονίσεις προσώπων είτε άλλων θεμάτων. Σε όλο του το έργο, η έμφαση στις εικαστικές ποιότητες φανερώνει τη βαθύτερη σχέση του με τις παραδοσιακές αξίες της ζωγραφικής.

Η ανθρώπινη μορφή, όπως συλλαμβάνεται σε τυχαία φωτογραφικά στιγμιότυπα ή όπως μεταπλάθεται σε σκηνοθετημένες και επεξεργασμένες από τον καλλιτέχνη θέσεις και συσχετίσεις – συχνά στοιχειοθετείται η αυτοπαρουσίαση του ζωγράφου – αποτελεί το κύριο θεματολογικό υλικό των συνθέσεων του. Στο έργο του είναι έκδηλος ένας αφαιρετικός εξπρεσιονισμός, ενώ συχνά ο καλλιτέχνης διαπνέεται από τάσεις μεταφυσικής γραφής ή κινείται σε κλίμα βιωμένου υπερρεαλισμού ή ακόμη προχωρεί σε έναν ιδιότυπο συμβολιστικό ρεαλισμό με κριτική διάθεση.

Έχει λάβει πολλές διακρίσεις μεταξύ των οποίων το Α’ Βραβείο στην Πανελλαδική Έκθεση Νέων το 1958 και το 1961.

Το  1985 ο Δήμος Χαλκιδέων του απένειμε το χρυσό μετάλλιο της πόλης της Χαλκίδας.

Το 1999 ο πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος απένειμε στο Δημήτρη Μυταρά  τον Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικα.

Το 2008 εξελέγη τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Εικαστικός δημιουργός με πολυδιάστατη δραστηριότητα και επίδοση σε πολλούς τομείς, έχει να επιδείξει μεγάλη παραγωγή σχεδίων και ζωγραφικών έργων, σκηνογραφιών και ενδυματολογικών μελετών, καθώς και δημιουργιών εφαρμοσμένης τέχνης: διακόσμηση κτιρίων (γλυπτός διάκοσμος τοίχων, διακοσμητικοί πίνακες, τοιχογραφίες), σχεδιασμός ταπήτων, διάκοσμος χρηστικών αντικειμένων, παιγνίδια, εικονογράφηση βιβλίων, περιοδικών και ημερολογίων, εικονογράφηση εξώφυλλων βιβλίων, περιοδικών, δίσκων και προγραμμάτων θεατρικών παραστάσεων, διαφημιστικοί πίνακες (αφίσες), γελοιογραφίες κ.ά.

Νωρίς ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία και την ενδυματολογία στο θέατρο και συνεργάστηκε με σημαντικούς σκηνοθέτες (Δ. Μυράτ, Κ. Κουν, Σ. Ευαγγελάτος, Μ. Βολανάκης, Σ. Καραντίνας κ.ά.).

Καβαλλάρηδες χωρίς άλογα, Δωδέκατη Αυλαία, I960 L. Pirandello,

Απόψε αυτοσχεδιάζουμε, Θέατρο Αθηνών, I960

J. Giraudoux, Ο πόλεμος της Τροίας δεν 8α γίνει (1962)

Ενώ μετά την επιστροφή του στην Αθήνα σκηνογράφησε τα έργα:

1969 Αριστοφάνης, Εκκλησιάζουσες, ΚΘΒΕ,

1970 Γ. Μπύχνερ, Βόυτσεκ, θέατρο Τέχνης,

1970 Ε. De Philippo, Ο δήμαρχος της συνοικίας Σανιτά, Εθνικό θέατρο,

1974 Ε. Μποντ, Το μονοπάτι που πάει βαθιά μες στο Βορρά, θέατρο Τέχνης,

1976 Γ. Σκαρίμπας, Ο ήχος του κώδωνος, ΕΡΤ,

1978 Π. Τακόπουλος, 7ονο/ και πνεύματα ενός ελληνικού ταγκό και Ο τελευταίος των Μονικίν, θέατρο Τέχνης,

1980 C. Goldoni, Καβγάδες στην Κιότζια, ΚΘΒΕ, ,

1983 Γ. Χορτάτσης, Κατζούρμπος, Εδνικό θέατρο,

1986 Ι. Παπαδόπουλος, Α, Β, Τ, Εδνικό θέατρο,

1994 Λ. Αναγνωστάκη, Διαμάντια και μπλουζ, θίασος Τ. Καρέζη Κ. Καζάκου,

1996 Αριστοφάνης, Πλούτος, θέατρο Τέχνης, Επίδαυρος.

1968 στο ξενοδοχείο «Αστήρ» Βουλιαγμένης,

1970 στο υποκατάστημα της Ιονικής Τράπεζας Χίου,

1970 της Εμπορικής Τράπεζας Μυκόνου,

1970 Τήνου,

1970 Ύδρας,

1971 Φραγκφούρτης,

1973 στο κεντρικό κατάστημα της Ιονικής Τράπεζας στην Αθήνα, 1977 ανάγλυφο στο μαιευτήριο «Μητέρα»,

στην ΕΠΜΑΣ, στην Π.Δ. Ρόδου,

στο ΜΜΣΤ, θεσσαλονίκη,

στη Συλλ. ΜΙΕΤ, στην Εθνική Τράπεζα κ.α.

1966 «Αντιφάσεις της ελληνικής ζωγραφικής», Εποχές, 35

1966 «Σπουδή για ένα καθρέπτη», Ζυγός, 5 δουλειά μου», Ζυγός, 1011

1977 «Ήλθε η στιγμή», Artecentro, 4 (1976) Ο κόσμος του Καραγκιόζη, Αδήνα

1979 «Η περίπτωση του Πολυμερή», Ζυγός, 35

1975-1980 «Σημειώσεις για τη ζωγραφική μου» , Ζυγός, 43 (1980)

«Σχόλιο και παραινέσεις του Τσαρούχη», Η Λέξη, 73 (1988)

1989 Μη μιλάς πολύ για τέχνη, Αθήνα

1997 Ο σκύλος δαγκώνει, Αθήνα κ.ά.

1961 «Χίλτον»,

1964 «Άστορ»,

1965,1969 «Μέρλιν»,

1966 «Αίθουσα Τέχνης», Θεσσαλονίκη,

1969, 1978 «Ζουμπουλάκη»,

1970, 1980, 1984, 1987 «Galleria Forni», Μπολόνια,

1972 «Galleria Santa Croce», Φλωρεντία,

1972 «Galleria Giulia», Ρώμη,

1973 «Galleria d’Arte San Marco dei Giustiniani», Γένοβα,

1973 ΑΓΕΤ,

1973 Ηράκλειο,

1978 «Πολύπλανο»,

1982 «Αγκάθι»,

1985 σκηνικά και κοστούμια Π.Δ. Λάρισας,

1985 «Trosa Kvarn», Σουηδία,

1987 Βελλίδειο Π.Κ., Θεσσαλονίκη,

1989 αναδρομική Πινακοθήκη Πιερίδη,

1989 αναδρομική «Ειρμός», Θεσσαλονίκη,

1989 αναδρομική «Κρεωνίδης»,

1992 «Chateau Chenonceau», Loire, Γαλλία,

1992 αναδρομική «Flak», Παρίσι,

1992 Expo ‘93, Τόκιο,

1993 αναδρομική ΕΠΜΑΣ,

1995 αναδρομική Μουσείο Πιερίδη, Λευκωσία,

1995 «Adam»,

1997 σχέδια «Αστρολάβος»,

1997 Φεστιβάλ Πάτρας,

1998 Μουσείο Millesgarden, Σουηδία, κα.

Πανελλήνιες

1957,1960,1965,1967,1987 Έκθεση Νέων Ζωγράφων, «Ζυγός»,

1958 Α’ βραβείο Μπιενάλε Αλεξάνδρειας,

1958,1966 Μπιενάλε Νέων του Παρισιού,

1962 Art Hellenique Contemporain, Musee Rath, Γενεύη,

1967 Μπιενάλε Βενετίας,

1972 Μπιενάλε Σάο Πάουλο,

1981 Ευρωπάλια, Βρυξέλλες,

1982 Μνήμες Αναπλάσεις Αναζητήσεις, ΕΠΜΑΣ,

1992 International Art Show, Τόκιο,

1992 Art Athina,

1995 Three Generations of GreekArt, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης Τελ ΑΒίβ, Ισραήλ.

Πηγές: