Το θέατρο είναι το εντυπωσιακότερο από τα μνημεία της αρχαίας Ερέτριας. Βρίσκεται στο δυτικό τομέα της πόλης, μεταξύ της δυτικής πύλης, του σταδίου και του άνω γυμνασίου, ενώ στο νοτιοδυτικό του άκρο αποκαλύφθηκε ο ναός του Διονύσου.
Πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα γνωστά μνημεία του είδους. Σύμφωνα με ενδείξεις που παρέχουν τα αρχιτεκτονικά λείψανα της σκηνής, πρέπει να κατασκευάσθηκε αρχικά τον 5ο αι. π.Χ., μετά την περσική καταστροφή και την ανοικοδόμηση της πόλης, ενώ η περίοδος της μεγαλύτερης ακμής του ήταν ο 4ος αι. π.Χ.
Είναι αξιοσημείωτο, ότι το κοίλο του θεάτρου δεν αξιοποίησε τις φυσικές πλαγιές της ακρόπολης, αλλά κατασκευάσθηκε πάνω σε τεχνητό λόφο με επιχωμάτωση και πολλούς αναλημματικούς τοίχους. Στην πρώτη οικοδομική του φάση το κτήριο της σκηνής έμοιαζε με ανάκτορο, διέθετε πέντε συνεχόμενα ορθογώνια δωμάτια και βρισκόταν στο ίδιο επίπεδο με την κυκλική ορχήστρα, με την οποία επικοινωνούσε με τρεις εισόδους. Στην περίοδο ακμής του, τον 4ο αι. π.Χ., το θέατρο υπέστη μετατροπές και έλαβε σε μεγάλο βαθμό τη μορφή που βλέπουμε σήμερα. Το κοίλο διέθετε ένδεκα κερκίδες, διαχωρισμένες από δέκα κλίμακες, που οδηγούσαν στο ανώτερο τμήμα του.
Η κυκλική ορχήστρα μεταφέρθηκε κατά 8 μ. βορειότερα και κατασκευάσθηκε 3 μ. βαθύτερα από την προγενέστερη. Η σκηνή ενισχύθηκε, απέκτησε δύο παρασκήνια και στοά με ιωνική πρόσοψη που τα συνέδεε, ωστόσο, βρισκόταν πια σε υψηλότερο επίπεδο από την ορχήστρα. Αυτή η διαφορά ύψους καλύφθηκε με τη δημιουργία μιας θολωτής υπόγειας στοάς, η οποία οδηγούσε από τη σκηνή στο κέντρο της ορχήστρας, και πιθανότατα ήταν η «χαρώνεια κλίμακα?, που εξυπηρετούσε την εμφάνιση στην ορχήστρα των θεών του Κάτω Κόσμου και των νεκρών κατά τις παραστάσεις. Για την κατασκευή του θεάτρου χρησιμοποιήθηκε τοπικός πωρόλιθος στη θεμελίωση και ασβεστόλιθος στις παρόδους -οι πάροδοι, μάλιστα, απέκτησαν κλίση προς την ορχήστρα, για να μειωθεί με τον τρόπο αυτό η διαφορά ύψους με το κοίλο.
Η χωρητικότητά του υπολογίζεται σε 6.300 θεατές και η μορφή του παρουσιάζει ομοιότητες με το θέατρο του Διονύσου στην Αθήνα, μετά τις μετατροπές που υπέστη αυτό το 330 π.Χ. Το θέατρο, μετά την καταστροφή της Ερέτριας από τους Ρωμαίους το 198 π.Χ., ανακατασκευάσθηκε με πιο ευτελή υλικά και τότε φαίνεται ότι οι αίθουσες νότια της παρόδου διακοσμήθηκαν με έγχρωμα κονιάματα του πρώτου πομπηιανού ρυθμού.
Σήμερα, δυστυχώς, το μεγαλύτερο τμήμα από τις σειρές των εδωλίων έχει αρπαγεί. Εντυπωσιακά, όμως, παραμένουν τα λείψανα της σκηνής και, κυρίως, η θολωτή υπόγεια δίοδος που οδηγούσε στο κέντρο της ορχήστρας. Το μνημείο ανασκάφηκε από την Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή και η τοπική Εφορεία Αρχαιοτήτων καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες για την αναστήλωσή του.
Η αναστήλωση του αρχαίου θεάτρου της Ερέτριας
Τον Απρίλη του 2011 το «ΔΙΑΖΩΜΑ» άνοιξε «κουμπαρά» (ηλεκτρονικό τραπεζικό λογαριασμό) για το αρχαίο θέατρο της Ερέτριας. Ακολούθησε σύσκεψη στα γραφεία του Σωματείου «ΔΙΑΖΩΜΑ», στην οποία συμμετείχαν το «ΔΙΑΖΩΜΑ», η Κίνηση Ενεργών Πολιτών, η «ΜΕΔΟΥΣΑ» και η Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή Αθηνών, η οποία αποτέλεσε το έναυσμα για την επανέναρξη της προσπάθειας προστασίας και ανάδειξης του αρχαίου θεάτρου της Ερέτριας.
Το 2011 με πρωτοβουλία της Κίνησης Ενεργών Πολιτών Ερέτριας, η «ΜΕΔΟΥΣΑ», έγινε καθαρισμός του θεάτρου από τη βλάστηση.
Το «ΔΙΑΖΩΜΑ» ήρθε σε συνεννόηση με την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων και την Ελβετική Αρχαιολογική Σχολή.
Τον Απρίλιο του 2012 υπεγράφη η Προγραμματική Σύμβαση με την Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας και το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, ύψους 30.000 ευρώ, με αντικείμενο την «Τοπογραφική και αρχιτεκτονική αποτύπωση του αρχαίου θεάτρου της Ερέτριας και του κατακείμενου οικοδομικού υλικού». Πιο αναλυτικά έγινε η αποτύπωση του μνημείου, η καταγραφή, περισυλλογή και μεταφορά του κατακείμενου οικοδομικού υλικού και ο αρχαιολογικός καθαρισμός του θεάτρου.
Τον Ιούνιο του 2012 το «ΔΙΑΖΩΜΑ» ανέθεσε τη μελέτη συντήρησης και αποκατάστασης του αρχαίου θεάτρου στους μελετητές Νίκη Αποστόλου και Φωτεινή Μπέλλιου, με χρήματα που συγκεντρώνονται στον κουμπαρά του μνημείου (από δωρεές χορηγών και πολιτών)
Το Σεπτέμβρη του 2013 υπεγράφη η προγραμματική σύμβαση, ύψους 20.000 ευρώ, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας και του Δήμου Ερέτριας για το έργο «Προκαταρκτικές εργασίες για την εκπόνηση μελέτης αναστήλωσης του θεάτρου Ερέτριας». Τη χρηματοδότηση διέθεσε ο Δήμος Ερέτριας.
Το 2018 πραγματοποιήθηκε πιλοτικό Φεστιβάλ Αρχαίου Δράματος.
Η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας διαθέτει πίστωση, ύψους 1.050.000 ευρώ, μέσω Προγραμματικής Σύμβασης Πολιτισμικής Ανάπτυξης για το έργο: «Εργασίες αποκατάστασης και συντήρησης του δομικού υλικού του αρχαίου θεάτρου της Ερέτριας». Η χρηματοδότηση προέρχεται από το Π.Δ.Ε. και το έργο υλοποιείται βάση των εγκεκριμένων μελετών.
Το παραπάνω έργο περιλαμβάνει τις παρακάτω ενότητες εργασιών:
Α. Προκαταρκτικές και γενικής φύσης εργασίας.
Β. Εργασίες αναστήλωσης, προστασίας και συντήρησης δομικού υλικού.
Γ. Αποκατάσταση της πρόσβασης των επισκεπτών και εξασφάλιση της δυνατότητας επιλεκτικής χρήσης του μνημείου.
Την Τρίτη 22 Σεπτεμβρίου 2020 υπεγράφη 1η τροποποίηση της παραπάνω προγραμματικής σύμβασης, με σκοπό την αύξηση της χρονικής διάρκειας του έργου σε 54 μήνες.
Πηγή: Υπουργείο Πολιτισμού, Διάζωμα
Ακολουθείστε μας στο Google News
