Επισκεπτόμενος κάποιος την πόλη της Καρύστου, δεν μπορεί να μη σταθεί να θαυμάσει τον Πύργο στο Μπούρτζι, το Δρακόσπιτο, τα λατομεία του τοπικού πρασινόλευκου μαρμάρου της «Καρυστίας Λίθου», την κορυφή της Όχης και το υπέροχο Αρχαιολογικό Μουσείο της.
Η ιστορία για τα αξιοθέατα της Καρύστου είναι η ακόλουθη:
Το Μπούρτζι (burg-βούργος) είναι ο πύργος που στολίζει την ανατολική πλευρά του λιμανιού της Καρύστου. Κτίστηκε την εποχή της βενετικής κυριαρχίας (1366-1470) για τη φύλαξη του λιμανιού.
Στο κάτω τμήμα του παρατηρούνται τετράγωνοι δόμοι από αρχαιότερα κτίρια και στη βόρεια πρόσοψή του, δεξιά από το τοξωτό θύρωμα, είναι εντοιχισμένη ανάγλυφη πλάκα των ρωμαϊκών χρόνων που παριστάνει ανδρική μορφή.
Τα τείχη φέρουν πολεμίστρες και στέφονται με επάλξεις. Ανατολικά και βόρεια υπάρχουν καταχύστρες απ’ όπου οι αμυνόμενοι έριχναν ζεματιστό λάδι ή πίσσα. Στο εσωτερικό, κατά μήκος των τειχών σχηματίζεται δεύτερος όροφος.
Η συνεχής χρήση του οχυρού επέτρεψε την καλή διατήρησή του και στις μέρες μας χρησιμοποιείται ως θερινός χώρος εκθέσεων και εκδηλώσεων.
Αρχαιολογικό Μουσείο Καρύστου, με εκθέματα από τα προϊστορικά χρόνια έως τη ρωμαϊκή περίοδο. Εκτίθενται ευρήματα από τα Δρακόσπιτα Καρύστου και Στύρων, την αρχαία Γεραιστό (ασημένιο Καστρί) και κυρίως από την Παλαιοχώρα.
Δρακόσπιτο: Βρίσκεται κρυμμένο μόλις κάτω από την κορυφή του όρους « Όχη » σε υψόμετρο 1.398μ. Αποτελεί το τελειότερο δείγμα ενός συνόλου 20 κτιρίων διασκορπισμένων στην ευρύτερη περιοχή.
Είναι ορθογώνιο κτίσμα κατασκευασμένο από τεράστιους ογκόλιθους χωρίς συνδετικό κονίασμα. Η στέγη του αποτελείται από βαριές πλάκες σχιστόλιθου που συγκλίνουν σε στρώσεις από δύο αντικρινούς τοίχους. Η είσοδός του έχει δημιουργηθεί από μονολιθικές παραστάδες και ανώφλι που εντυπωσιάζουν με το μέγεθος και τις αναλογίες τους.
Έχουν διατυπωθεί πλήθος θεωριών για τη χρήση, την κατασκευή και τη χρονολόγησή του. Έχει θεωρηθεί αρχαίο ιερό αφιερωμένο στη λατρεία του Δία και της Ήρας, φρυκτωρία, φυλάκιο και καταφύγιο λατόμων. Έχει χρονολογηθεί από τον 6ο π.Χ. έως τον 1ο μ.Χ. αιώνα.
Πλούσιο λαογραφικό υλικό αποτελούν οι τοπικοί θρύλοι για το Δράκο που κατοικούσε στο Δρακόσπιτο της Όχης και αποτελούσε φόβητρο για την περιοχή.
Τα λατομεία του τοπικού πρασινόλευκου μαρμάρου, της «Καρυστίας Λίθου», γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη κατά τους Ρωμαϊκούς Αυτοκρατορικούς χρόνους ( 1ος αιώνας π.Χ.-2ος αιώνας μ.Χ.) κι έκαναν την περιοχή της Καρυστίας γνωστή στο ρωμαϊκό κόσμο. Το Καρυστινό μάρμαρο εξαγόταν σε όλα τα σημεία της ισχυρής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και χρησιμοποιείτο κυρίως ως οικοδομικό υλικό.
Ονομάστηκε, από τους Ρωμαίους, cipollino (κρεμμυδάκι) εξαιτίας της φλεβωτής υφής του που θυμίζει κομμένο κρεμμύδι.
Κτηριακές εγκαταστάσεις στις οποίες είχε χρησιμοποιηθεί η «Καρύστια Λίθος» είναι : η βιβλιοθήκη του Ανδριανού στην Αθήνα, οι αυτοκρατορικές αγορές του Αυγούστου και του Τραϊανού στη Ρώμη. Επίσης, στην Ρώμη η Αιμιλία Βασιλική, το Ωδείο του Δομιτιανού, το Αμφιθέατρο των Φλαβιών, ο ναός της Ομονοίας καθώς και της Φαουστίνας και του Αντωνίνου, η έπαυλης του Μαμουρά κ.α. Η χρήση του συνεχίστηκε και στα Βυζαντινά χρόνια σε σημαντικά μνημεία όπως η Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη, η βασιλική του Αγίου Δημητρίου στην Θεσσαλονίκη, η Μονή του Οσίου Λουκά στη Φωκίδα κ.α.
Κορυφή της Όχης: Με υψόμετρο 1.398μ. δεσπόζει στον κόλπο της Καρύστου και είναι ένα μπαλκόνι με θέα το Αιγαίο. Ακόμα και τα βουνά της Χίου, της Σάμου και της Πελοποννήσου μπορούν να φανούν μία «καθαρή» μέρα. Από την αρχαιότητα έως τις μέρες μας αποτελούσε ιερό τόπο λατρείας : της Ήρας στο παρελθόν, του Προφήτη Ηλία σήμερα. Εκεί γίνεται στις 2 Αυγούστου (του Πρ. Ηλία με το παλιό ημερολόγιο) ένα από τα παραδοσιακά πανηγύρια της περιοχής.
Λίγο πιο κάτω από την κορυφή και δίπλα στον καστανόλογγο, το τελευταίο αρχέγονο καστανόδασος της νότιας Εύβοιας, βρίσκεται από το 1962 το ορειβατικό καταφύγιο (υψόμετρο 1.050μ.). Μπορεί να φιλοξενήσει 15 επισκέπτες,. Είναι ένα καλά οργανωμένο κατάλυμα για όσους αγαπούν το βουνό και τη φύση. Προσεγγίζεται με αυτοκίνητο, που φτάνει ως την άκρη του μονοπατιού για την κορυφή.
(Για διανυκτέρευση στο καταφύγιο της Όχης επικοινωνήστε με τον κ. Ν. Γκίκα στο τηλ. 22240-26417/24414, κιν. 6936 365 435).
Ανατολικά της κορυφής της Όχης στα 1.000μ. περίπου υψόμετρο βρίσκεται ένα αιωνόβιο δάσος καστανιάς. Ένα φυσικό μουσείο με κάθε δέντρο του ν’ αποτελεί ζωντανό γλυπτό. Η μοναδική αισθητική αξία του το κατατάσσει στα Τοπία ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους.
Στην πίσω πλευρά της Όχης ξεκινά ένα από τα ωραιότερα ελληνικά φαράγγια. Η ονομασία «Δημοσάρης», είναι βυζαντινό τοπωνύμιο. Αποτελούσε έναν από τους κυριότερους δρόμους επικοινωνίας της νότιας Εύβοιας, συνδέοντας τα χωριά του Καβοντόρου με την Κάρυστο. Στο παράλληλο με το ποτάμι μονοπάτι σώζονται λείψανα του μεσαιωνικού λιθόστρωτου καλντεριμιού. Καλύπτεται από τεράστια δέντρα, που ο ήλιος δε διαπερνά. Γάργαρες πηγές, γαλαζοπράσινες λίμνες και κελαηδίσματα πουλιών δημιουργούν μία μοναδική αίσθηση. Η διαδρομή είναι βατή και διανύεται σε 3.30΄ έως 4.00΄ ώρες. Καταλήγει στο χωριό Λενοσαίοι και συνεχίζει από εκεί έως την παραλία των Καλλιανών ως μία στενή και απότομη κοιλάδα. Τα χωριά Λενοσαίοι-Καλλιανοί ενώνονται επίσης με χωματόδρομο.
Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες ο Δήμος Καρύστου οργανώνει πεζοπορικές διαδρομές στο φαράγγι.
